در باور مسلمانان شب قدر (به عربی: لیلة القدر) شبی است در ماه رمضان[1] که قرآن در آن شب (جدا از وحی تدریجی) همچنین به‌طور کامل بر محمد نازل شده‌است.[2] مسلمانان باور دارند که در این شب هر امر محکمی جدا می‌شود.[3] بنابر آموزه‌های اسلامی خوابیدن در شب قدر مذموم و شب‌زنده‌داری در آن سفارش شده است و دعا و استغفار در این شب وظیفه دانسته شده‌است.[4] روز قدر هم به اندازه شب آن ارجمند است.[5]
محتویات
|
پیرامون واژه
شب قدر را به معنی منزلت دانسته‌اند و بعضی دیگر آن را به معنی تنگی و گرفتاری دانسته‌اند. برخی نیز قدر را اندازه‌گیری و تقدیر امور معنی کرده‌اند.
دیدگاه اهل سنت
اهل سنت اعتقاد دارند که طبق حدیث نبوی شب قدر در یکی از ده شب آخر ماه رمضان واقع شده است .اغلب شب بیست و هفتم را شب قدر می‌دانند و در آن شب به دعا و شب‌زنده‌داری می‌پردازند. مسلمانان سلفی اعتقاد دارند که در شب قدر در تمام روزگار همان شبی بود که قرآن در آن نازل گردید و دیگر تکرار نمی‌شود.[6] برخی نیز اظهار داشته‌اند که تا زمان زندگی محمد شب قدر در هر سال تکرار می‌شد اما پس از ارتحال محمد، شب قدر از بین رفته‌است.[7] برخی نیز معتقد بوده‌اند که شب قدر شبی‌است در تمام سال ولی در هر سال شب نامعلومی‌است، در سال بعثت در ماه رمضان بوده اما در سال‌های دیگر ممکن است در دیگر ماه‌ها باشد.
دیدگاه شیعه
بر اساس حدیث شیعه که از حماد بن عثمان از حسان بن علی از جعفر صادق نقل شده‌است؛ شب قدر تا قیامت باقی‌است و در ماه رمضان واقع است.[8] در روایات شیعه آمده‌است که شب قدر یکی از سه شب 19، 21 یا 23 در ماه رمضان است که احتمال شب بیست‌وسوم بیش‌تر است. در اصول کافی نیز آمده‌است که تقدیر در شب نوزدهم و ابرام در شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است.[9]
در قرآن
در قرآن درباره شب قدر چنین آمده‌است:
- به راستی که ما قرآن را در شب قدر فروفرستادیم.و چه تو را به شب قدر آگاه تواند کرد. شب قدر از هزار ماه برتر است.در این شب فرشتگان و روح به دستور پروردگارشان از هر فرمان فرود می‌آیند. این شب تا صبحگاه تهنیت است.(سوره قدر آیات 1 تا 5)[10]
و نیز در سوره دخان آمده‌است:
- سوگند به کتاب روشنگر. به راستی ما آن را در شبی مبارک فروفرستادیم زیرا که به حقیقت ترساننده بودیم. در آن شبی که هر امری با حکمت معین و ممتاز و جدا می‌گردد. تعیین آن امر البته از سوی ما خواهد بود، که ما رسولانان را فرستنده بودیم. و این البته از رحمت و مهربانی پروردگار توست، به راستی او شنونده داناست.(سوره دخان آیات 1 تا 6)[11]
در ادبیات فارسی
| ترا قدر اگر کس نداند چه غم | شب قدر را می‌ندانند هم | |
| چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی | آن شب قدر که این تازه براتم دادند[12] | |
| آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است | یا رب این تاثیر دولت در کدامین کوکب است[13] | |
| شب قدری چنین عزیز و شریف | با تو تا روز خفتنم حوس است[14] | |
| در شب قدر ار صبوحی کرده‌ام عیبم مکن | سرخوش آمد یار و جامی بر کنار طاق بود[15] |
پانویس
- ↑ قرآن 2:185
- ↑ قرآن 97:1
- ↑ قرآن 44:4
- ↑ شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان
- ↑ شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان
- ↑ حصن‌التوحید ص 38
- ↑ اسرارالصیام ص 441
- ↑ مجمع‌البیان 34:2 ص 95
- ↑ کافی ج 2 ص 169
- ↑ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَمَا أَدْرَئکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ
- ↑ حم وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِینَ فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ رَحْمَةً مِّن رَّبِّکَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ حم.
- ↑ حافظ
- ↑ حافظ
- ↑ حافظ
- ↑ حافظ
منابع
- جایگاه متفاوت شب قدر در میان شیعه و سنی (از بازتاب)
- کتاب مفاتیج الجنان نوشته شیخ عباس قمی
- عبدالرحمن بن ناصر السعدی. حصن‌التوحید. ترجمه? اسحاق بن عبدالله دبیری عوضی. ویرایش عبدالله حکمی. چاپ هشتم. مکه: دارالقاسم.
- ابوحامد محمد غزالی. اسرارالصیام. چاپ اول. بیروت: مشکوة.
- حسن‌بن فضل طبرسی. مجمع‌البیان. ترجمه? احمد بهشتی. چاپ اول. تهران: فراهانی، 1348.
- محمد بن یعقوب کلینی. اصول الکافی. چاپ اول. دارالأضواء، 1413ق.
| [نهفتن] مناسبت‌های اسلامی | |
|---|---|
|
|
