هروقت صحبت از روستاهای پلکانی با آن معماری زیبا و خاصش که می شود همه به یاد ماسوله و ابیانه می افتیم .اما تا به حال از خود پرسیده ایم ایرانی که چهارفصل را دارد مگر می شود فقط دو روستا با این نوع خاص ظاهری را داشته باشد ؟ بد نیست با ما همراه شوید تا این زیبایی ها را بیشتر بشناسید و بدانید همه ایران پر از جذابیت های خاص به گونه های مختلف است.
روستاهایی که همگی در دامنه کوه ها خود را نمایان کرده اند و زیبایی های کوهستانی به آن ها رنگ و لعابی داده است که از رفتن و زندگی کردن در آنجا لذت می برید.جذابیت های این روستاها به حدی است که هر گردشگری را محو تماشای خود کرده و آنها را به سمت روستاهای پلکانی کشانده است.

بوژان

نیشابور یکی از شهرهای مهم و پر رونق گردشگری ایران بوده است. این بار می‌توان از جاده آسفالتی در نیشابور وارد روستایی زیبا با آب و هوایی خاص و زیبایی‌هایی منحصر‌به‌فرد شد. اینجا بوژان است. روستایی که مروارید گردشگری نیشابور به حساب می‌آید. آبشار بسیار زیبا و رودخانه‌ای که حواشی آن را باغ‌های میوه پوشانده و چشم‌اندازی رویایی را برای گردشگران رقم زده است. رشته کوه‌های بینالود با انواع گل‌های دارویی و صنعتی توانسته رونق خوبی برای گردشگری نیشابور باشد. بافت این روستا به شکل پلکانی است و از معماری سنتی و خاصی الهام گرفته که دیدنش خالی از لطف نیست. همچنین مردم این روستا بسیار شاد و مهمان‌نواز هستند و از گردشگرانی که به روستایشان می‌آیند، به بهترین شکل پذیرایی می‌کنند. پس یادتان نرود به مروارید این شهر نیز سری بزنید.

اشتبین

الحق که آذربایجان شرقی جایی شبیه بهشت است و مناظر حیرت‌انگیزی دارد؛ در حاشیه سواحل ارس و باز در دل کوه‌های سربه فلک کشیده یاقوتی سبز قرار گرفته است. آسمان آبی، رود و جنگل وحتی مارال‌ها همگی باعث شده‌اند تا اشتبین به روستای شگفت ایران مشهور شود. ‌روستایی که قدمتش به زمان شاه طهماسب صفوی بر می‌گردد. تولید ابریشم در این روستا از قدیم رونق بسیاری داشته و گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب کرده است. ‌گورستان قدیمی، کتیبه‌های مرمرین قرن‌های 9 ـ 10 هجری همگی حکایت از روستایی دارد که به دست طبیعت چین خورده است؛ چینی که روستا را به شکل طبقه‌ای تراش داده و روستای اشتبین را همچون یاقوتی در دل کوه‌ها نمایان کرده است.یادتان نرود در این میان زنان روستایی نانی می‌پزند و پیشکش مهمانانشان می‌کنند، حتما آن را امتحان کنید.

پالنگان

جاذبه‌های این روستا به سنگ چین بودن ساخت خانه‌هایش است و بس.
روستای پالنگان در 45 کیلومتری شهر کامیاران و ابتدای اورامان کردستان است. روستایی با قدمتی از پیش از اسلام با چشمه‌های پر آب و دره زیبای تنگیور در فاصله 800 متری آن که همگی جلوه خاصی به روستا بخشیده است. تابستان گرم و معتدل پالنگان، قلعه زیبا و تاریخی آن و چشمه‌های دائمی آب معدنی و آبشارهای پلکانی این روستا از جاذبه‌های گردشگری آن به حساب می‌آیند. بهتر است بدانید در این روستا نمی‌توانید با هیچ وسیله نقلیه موتوری تردد کنید همچنین مردم این روستا مردمانی شاد و سرزنده هستند و بیشتر اوقات فراغتشان را با بازی‌های محلی سرگرم?اند.

اورامان تخت کردستان

خیلی‌ها اورامان تخت را خوب می‌شناسند؛ این روستا همه ساله پذیرای تعداد زیادی از گردشگران خارجی و داخلی زیادی است. اورامان در دل رشته کوه‌های زاگرس و ابتدای حوضه آبریز یکی از بزرگ‌ترین رودخانه‌های کردستان است. روستایی با معماری ویژه و آوازه‌ای جهانی در میان جاده‌های پرپیچ و خم که نه‌تنها تخت نیست، بلکه باشیبی تند و وجود کوه‌هایی بلند، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. این روستا در 65 کیلومتری مریوان و 170 کیلومتری سنندج است. اورامان تخت یعنی مرکز سلطنت که در گذشته مرکز حکومت اورامی‌ها بوده است. اما آنچه که گردشگران خارجی و داخلی را به این روستای زیبا و متمدن می‌کشاند، برگزاری دو مراسمی است که در آخرین چهارشنبه منتهی به 15 بهمن و 15 اردیبهشت به نام کمسای با آیین‌های خاص و ویژه‌ای اجرا می‌شود.
در کنار این مراسم خاص، نوع لباس پوشیدن مردمان و معماری ویژه آن، روستای اورامان تخت را به مکانی زیبا تبدیل کرده که نظیر آن را هیچ گردشگری نمی‌تواند در ایران ببیند.

کنگ

روستایی با چشم‌اندازهای کوهستانی زیبا و چشمه‌های روان. روستای کنگ در دامنه کوه‌های بینالود قرار گرفته که می‌توان آن را از جاذبه‌های دیدنی و طبیعی اطراف شهر مشهد به حساب آورد. ‌کنگ در لغت به معنای پرنده‌ای قوی پنجه یا دژی مستحکم است. این روستا در 19 کیلومتری غرب طرقبه و 29 کیلومتری مشهد است و ماسوله‌ای دیگر را از دوران قبل از اسلام به جا گذاشته است. رباط پای کوه کنگ یا رباط شاه عباسی که در انتهای دره کنگ و روی دامنه‌ای مشرف به رودخانه کنگ قرار دارد، از دو مسیر قابل دسترسی است که یکی از سمت دره و دیگری از سمت کوهستان است، اگر بخواهید این رباط را پیاده طی کنید، باید توان حدود یک ساعت و نیم پیاده‌روی را داشته باشید. این روستا نیز مانند هر روستای دیگری دارای قبرستان است؛ البته با یک تفاوت جالب که سنگ‌قبرهای باارزش این قبرستان از جنس شیست است و روی هر قبر، دو سنگ قبر قلوه‌ای شکل وجود دارد. نکته جالب‌تر درباره این قبرها این است که روی هر قبر علامت مخصوص هر متوفی حک شده است.روستای کنگ از روستاهای سرسبز و پرباغی است که بسیار مورد توجه مردمان مشهد بخصوص طرقبه قرار گرفته است. مسجد و تکیه 150 ساله‌ای که در این روستا قرار دارد، از دیگر بناهای کهن این روستاست.‌اما یادتان نرود وارد روستا که می‌شوید حتما آش دستپخت اهالی این روستا را میل کنید که با نوعی سبزی کوهی و سیب زمینی پخته می‌شود.

اسفیدان یا اسپیدان

روستایی توریستی در خراسان شمالی از توابع شهرستان بجنورد با آب و هوایی خوش که یکی از روستاهای بزرگ این استان به حساب می‌آید و چیزی حدود هشت قرن قدمت دارد، زیارتگاه امامزاده «محمدباقر» و بافت کهن روستا نشانگر این قدمت تاریخی است. روستایی که نمادش درختان صندل با قطر تنه حدود 65 /2 متر است. اسفیدان روستایی با دره‌ها، آبشارها و قلعه‌های زیبا و نادری است که در کمتر جایی می‌توان مشابهش را یافت. اسپیدان، در میان دره‏ای زیبا واقع شده و پیرامون آن را کوه‏های مرتفعی فراگرفته است. این روستا از جنوب غربی به کوه آق‌قیه و از شمال غربی به کوه اسب و از جنوب غربی به تنگة دهیر مزه محدود می‏شود. اسپیدان با بافت ‌قدیمی و پلکانی زیبا، در میان دره‌ای سرسبز واقع شده و زیبایی مسحور‌کننده‌اش را به رخ حاضران می‌کشاند. چشمه آب معدنی و آبشار هنرور در فاصله 3کیلومتری اسپیدان، طبیعت و سرزندگی فراوانی را برای این روستا و مکانی مناسب را برای گردشگران به وجود آورده است. تاش قلعه، در غرب اسفیدان دیواری صخره‌ای را نشان می‌دهد که نشان از گذشته‌ای بسیار قدیمی دارد. برج قاری مالاق و قارقه برج‌های سنگی قدیمی در اطراف روستا بوده که هنوز قسمتی از پایه‌های آن باقی مانده است.

هجیج

روستایی که در دل دامنه‌های کوه با گیاهان خودرو، گل‌های رنگارنگ و درختان سر به فلک کشیده‌اش هر گردشگری را به سمت خود می‌کشاند. هجیج در استان کرمانشاه است و در دره‌ای زیبا قرار گرفته است. این روستا از جمله پرجاذبه‌ترین نقاط استان و از مناطق دیدنی اورامانات است و در 25 کیلومتری شهرستان پاوه قرار دارد. روستایی پلکانی، پرپیچ وخم با خیابان های نیم‌دایره‌ای و ساختمان‌های رو به دره و رودخانه سیروان که این روستا را به یکی از شگفت‌انگیزترین روستاهای ایران تبدیل کرده است. خانه‌های هجیج همگی از سنگ و به صورت خشکه چین و پلکانی ساخته شده و به دلیل کمبود جا ساختار این روستا این‌گونه است. چشمه بل که آب آن به رودخانه سیروان می‌ریزد، از جاذبه‌های ‌آن است. آب این چشمه در هیچ فصلی از سال کم نمی‌شود و از بهترین آب معدنی‌های جهان به حساب می‌آید.

رویین

کوچه‌های پیچ در پیچ، بافت قدیمی خانه‌ها و شیب کوچه به کوچه نظر هر تازه واردی را در این روستا به خود جلب می‌کند. روستای پلکانی رویین در 24 کیلومتری شمال اسفراین و 52 کیلومتری جنوب شرقی بجنورد در یکی از دره‌های دامنه جنوبی کوه آلاداغ که به روستای شکوفه‌های سیب شهرت دارد، در میان کوه‌های سر به فلک کشیده آلاداغ، زیبایی مسحورکننده این روستا در کنار خانه‌های پلکانی، باغ‌های انبوه میوه و دره‌های آن ، زیبایی رویین را دوچندان کرده است. در ارتفاع قرار گرفتن این روستا و همچنین عبور رودخانه‌ای که از آن می‌گذرد و دلیل سرسبزی آن می‌شود، سبب شده روستای زیبای اسفراین به رویین نام بگیرد. رویین با قدمتی500 ساله، بارگاه امامزاده اسحاق و تپه‌های باستانی توانسته جزو برترین روستاهای پلکانی ایران و پرگردشگرترین آنها قرار گیرد.

سرآقاسیدکوهرنگ

پس از عبور از مسیر پرپیچ و خم و کوهستانی چهارمحال و بختیاری، روستای زیبای سرآقاسید کوهرنگ سر از کوه‌ها برکشیده و خودنمایی می‌کند. سرآقاسید در فاصله 140 کیلومتری شهرکرد باخانه‌هایی تمام خشت و معماری پلکانی قرار دارد که به ماسوله زاگرس معروف شده است. در معماری خانه‌های این روستا (مثل تمام روستاهای پلکانی ایران) پشت‌بام حیاط پایینی حیاط منزل بالایی است. این روستا علاوه بر معماری زیبا دارای چشمه‌سارها، باغ‌های میوه و طبیعت سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان است. وجه تسمیه این روستا با امامزاده‌ای به همین نام است که پیرامونش را چند درخت گردوی کهنسال و چشمه‌هایی زیبا فرا‌گرفته است. گویی در این روستا زمان متوقف‌شده است و روستاییان همان ساختار و شکل سنتی خود را حفظ کرده‌اند. روستایی که گویش، فرهنگ، آداب و رسوم‌شان دست نخورده باقی مانده است. از مدرنیته و زندگی شهری در این روستا خبری نیست. فصل‌های بهار و تابستان بهترین زمان برای رفتن و پیدا کردن خلوتی برای آرامش در این روستاست تا بتوان چند روزی از زندگی شهری رهاشد و به گذشته‌های شیرین دور برگشت.

زنوزق

اگر به دنبال فرار از گرما و دیدن تابلویی زیبا از نقاشی طبیعت و انسان هستید، چمدان خود رابسته و به سمت آذربایجان شرقی حرکت کنید. روستایی در دل کوه‌های سرسبز و طبیعتی زیبا با خانه‌هایی پلکانی که نشان از صفا و صمیمیت مردمان آن دارد. در این فصل با سفر به این روستا به عظمت خالق هستی پی می‌برید. زنوزق نام روستایی با این همه زیبایی است که علاوه بر زیبایی مسحور‌کننـده‌ و مردمان مهمان‌نوازش عنوان بزرگ‌ترین روستای پلکانی ایران را به خود اختصاص داده است. این روستا نیز بیش از 800 سال قدمت دارد. گورستان قدیمی با سنگ‌نوشته‌های مربوط به قرن نهم هجری قمری، قلعه زنوزق و مسجد زنوزق، آبشار دامجی قیه و سد قلعه از جاذبه‌های تاریخی این روستا به شمار می‌آیند.
علاوه بر تمامی این جاذبه‌ها می‌توانید به خوشمزه‌ترین قسمت این روستا بروید، پشت‌بام خانه‌های این روستا این روزها پر‌شده از برگه‌های آلو قیسی که رو به‌آفتاب خشک می‌‌کنند و راهی برای امرار معاش اهالی روستاست.