پدر او ملا محمدجواد صافی، از مجتهدان عصر خویش بود.^[1] مادر او، فاطمه خانم، دختر مجتهدی با نام آخوند محمدعلی بود. آخوند محمدعلی، هم‌بحث میرزای شیرازی بوده‌است. لطف‌الله صافی اکنون از مراجع طراز اول شیعه به شمار می‌رود.^[2] وی به خاطر نوشتن کتاب التعزیر؛ انواعه و ملحقاته که یک کتاب فقهی است، برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و به خاطر نوشتن کتاب پرتوی از عظمت حسین، برنده کتاب سال ولایت، گردیده‌است.^[3] وی همچنین به دلیل نوشتن همین کتاب در سال 1381 به عنوان خادم برگزیده فرهنگ مکتوب عاشورا از سوی وزارت ارشاد شناخته شد.^[4] او برگزیده هفتمین همایش دکترین مهدویت به خاطر تالیف کتاب منتخب الاثر می‌باشد.^[5]

تحصیلات‏

وی ابتدا در گلپایگان، کتب پایه ادبیات عرب را نزد آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آموخت و ادامه مباحث ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح نزد پدر فرا گرفت. در سال 1360 گلپایگان را ترک کرد و به حوزه علمیه قم رفت. وی چند سال بعد به نجف رفت و در آن‌جا نیز از اساتید آن حوزه، برای یک سال بهره‌مند شد. پس از آن مجدداً به قم بازگشت و بیش از پانزده سال، در مجلس درس سید حسین طباطبایی بروجردی شرکت جست و نیز یکی از مشاورین ویژه و اصحاب خاص استفتاء او گشت. بروجردی، پاسخگویی به سوالات مهم و حساسی از فقه و کلام شیعی و نیز نگارش کتابی درباره مهدویت را که منتخب الاثر نام گرفت، به لطف‌الله صافی واگذار کرد.

از اساتیدش در قم، سید محمدتقی خوانساری، حجت، صدر، سید حسین طباطبایی بروجردی و در نجف، محمدکاظم شیرازی، سید جمال‌الدین گلپایگانی و محمدعلی کاظمی را می‌توان نام برد.

فعالیت سیاسی

با پیروزی انقلاب 1357 ایران، در سال 1358 به عنوان عضو مجلس خبرگان اوّل، انتخاب و در سال 1359 از سوی روح‌الله خمینی به عضویت شورای نگهبان منصوب شد و هشت سال دبیر شورای نگهبان بود.^[6]

وی در زمره روحانیون عالیرتبه‌ای است که تاکید فراوان بر تفکیک جنسیتی در جامعه و به ویژه در دانشگاه‌ها داشته‌است. در پاسخ به یک استفتاء وی ابراز داشته که مسئولان جمهوری اسلامی باید از مخارج غیر ضروری بکاهند و هزینه‌های تفکیک جنسیتی دانشگاهها را هر چه باشد تامین کنند.

در اردیبهشت سال 1391، وی در پاسخ به یک استفتاء حکم ارتداد افرادی که اقدام به توهین به اهل بیت (ع) در قالب انتشار مطالب طنز حول شخصیت ائمه شیعه می‌نمایند را صادر نموده‌است. این فتوا ظاهراً ناظر به انتشار مطالبی است که شخصیت امام هادی (ع) را دستمایه طنز و هجو قرار می‌دهند. فتوای مذکور از سوی برخی رسانه‌ها به انتشار ترانه‌ای توسط شاهین نجفی مرتبط دانسته شد، لیکن تاریخ انتشار این فتوا مدتی پیش از انتشار ترانه‌است. همچنین شاهین نجفی در گفتگویی با بی بی سی فارسی ادعا نموده که در انتشار ترانه اش قصد توهین به ائمه شیعه را نداشته و شامل آن فتوا نمی‌شود.

تألیفات

وی از جمله متفکران و نویسندگان شیعی است که بیش از یک‌صد اثر و ده‌ها نوشتار به زبان‌های فارسی و عربی تألیف کرده‌است. این مرجع تقلید، در حوزه مباحث امامت و مهدویت از پژوهشگران پرکار شیعی و از پیشکسوتان مهدوی پژوهی است. منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر از آثار معروف اوست.

1. راه اصلاح یا امر به معروف و نهی از منکر

2. سفرنامه حج

3. [1] نیایش در عرفات]

4. حدیث بیداری (مجموعه پیام‌ها)

5. شهید آگاه

6. پرتوی از عظمت امام حسین علیه السلام

7. با عاشوراییان

8. بزم حضور(دفتر شعر رضوی)

9. نغمه مشتاقان(دفتر شعر)

10. آفتاب مشرقین(دفتر شعر عاشورایی)

11. صحیفة المؤمن (دفتر شعر)

12. سبط المصطفی (دفتر شعر)

13. دیوان اشعار

14. در آرزوی وصال (دفتر سروده‌های امام زمانی)

15. پاسخی به کتاب «عقیده مهدویت در شیعه امامیه»

16. نوید امن و امان

17. پاسخ ده پرسش

18. اصالت مهدویت

19. تجلی توحید در نظام امامت

20. نظام امامت و رهبری

21. ولایت تکوینی و ولایت تشریعی

22. پیرامون معرفت امام

23. عقیده نجات بخش

24. به سوی دولت کریمه

25. باورداشت مهدویت

26. انتظار عامل مقاومت و حرکت

27. فروغ ولایت در دعای ندبه

28. معرفت حجت خدا

29. گفتمان مهدویت

30. وابستگی جهان به امام زمان

31. امامت و مهدویت

32. رساله توضیح المسائل

33. مناسک حج

34. مناسک عمره مفرده

35. منتخب توضیح المسائل

36. هزار سؤال پیرامون حج

37. مجموعه استفتائات قضایی

38. استفتائات پزشکی

39. جامع الاحکام ج 1و 2

40.پاسخ کوتاه به 300 پرسش از احکام ج 1

40.پاسخ کوتاه به 300 پرسش از احکام ج 2

41. یکصد و ده پرسش و پاسخ اینترنتی

42. احکام نوجوانان

43.صراط مستقیم

44. معارف دین1 (مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌های اعتقادی)

45. سیر حوزه‌های علمی شیعه

46. ماه مبارک رمضان مکتب عالی تربیت و اخلاق

47. رمضان در تاریخ «حوادث تاریخی»

48. الهیات در نهج البلاغه

49. نگرشی بر فلسفه و عرفان

50. به سوی آفریدگار

51. عرض دین

52. ندای اسلام از اروپا

53. زندگی بوداسف

54. جابر بن حیان

55. رساله‌ای در احکام ثانویه

56. تفسیر آیه فطرت

57. پیرامون روز تاریخی غدیر

58. اعتبار قصد قربت در وقف

59. زندگی‌نامه آیت‌الله آخوند ملا محمدجواد صافی

60. مقالات کلامی

61. شب پرگان و آفتاب

62. داوری میان شیخ صدوق و شیخ مفید

63. هدایة العباد، ج 1 و 2

64. الاثر فی الامام الثانی عشر» ج 1 و 2 و 3

65. فقه الحج ج 1 و 2 و 3 و 4

66. المباحث الاصولیة

67. امان الامة من الضلال و الاختلاف

68. العقیدة بالمهدیة

69. ارث الزوجة

70. حکم نکول المدعی علیه عن الیمین

71. التعزیر (احکامه و ملحقاته)

72. احادیث الائمة الاثنی عشر، اسنادها و الفاظها

73. الاحکام الشرعیة ثابتة لا تتغیر

74. مع الشیخ جاد الحق فی ارث العصبة (مسألة التعصیب)

75. ایران، تسمع فتجیب

76. حدیث افتراق المسلمین علی ثلاث و سبعین فرقة

77. القرآن مصون عن التحریف

78. من لهذا العالم

79. جلاء البصر لمن یتولی الائمة الاثنی عشر

80. رسالة فی تفسیر آیة التطهیر

81. رسالة حول عصمة الانبیاء و الائمة

82. ضرورة وجود الحکومة او ولایة الفقهاء فی عصر الغیبة (الخمس و ولایة الفقیه)

83. بحث حول الاستسقام بالازلام (مشروعیة الاستخارة)

84. بین العلمین، الشیخ الصدوق والشیخ المفید

85. رسالة فی الشهرة

86. رسالة فی البداء

87. النقود اللطیفة علی الکتاب المسمی بالاخبار الدخیلة

88. مناسک الحج

89. رسالة فی معاملات المستحدثه

90. احادیث الفضایل

91. حول دیات ظریف ابن ناصح

92. رسائل فقهیة

93. تعلیقات علی الکفایة

94. حواشی علی العروة الوثقی

95. مقدّمه مفصلّة علی «مقتضب الاثر» و «مکیال المکارم» و «منتقی الجمان»

96. مع الخطیب فی خطوطه العریضة

97. صوت الحق و دعوة الصدق

98. لمحات فی کتاب و الحدیث والمذهب

99. تفسیر آیة الانذار

100. البکاء علی الامام الحسین(ع)

101. اوقات الصلوات

102. الی هدی کتاب‌الله

103. رد اکذوبة خطبة الامام علی الزهرا (علیهما السلام)

104. التداعی فی مال من دون بینة و لا ید

105. فی المال المعین المشتبه ملکیته

106. قبس من مناقب امیرالمؤمنین (ع)، مئة عشر حدیث من کتب عامة

107. تعلیقات علی رسالة الجبر و القدر

108. رسالة مختصرة فی حکم الاقل و الاکثر فی الشبهة الحکمیة

109. تجلی التوحید فی نظام الامامة

110. انوار الولایة مناقشة للشبهات حول دعاء الندبه^[7]

111. آیینه جمال، نگرشی بر مکارم اخلاق حضرت اباعبدالله الحسین ع

112. معارف دین